KANUN ÇIKARMA SÜRECİ NASILDIR?

Yazan: tarih:

Kanun çıkarma süreci, yani bir tasarının TBMM’de kabul edilip yasalaşmasına kadar geçen iş akışı, Türkiye’de Anayasa ve TBMM İçtüzüğü çerçevesinde belirlenmiştir. Aşağıda adım adım açıklıyorum:

1. Kanun Teklifi veya Tasarısı Hazırlanması

  • Hükûmet Tasarısı: Bakanlıklar veya Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlanır. Genellikle ilgili bakanlık bünyesindeki hukuk ve mevzuat birimleri tasarının metnini hazırlar.

  • Milletvekili Teklifi: TBMM üyeleri kanun önerisi sunabilir. Bu öneriler “kanun teklifi” olarak adlandırılır.

Not: Bazı özel durumlarda Cumhurbaşkanlığı da doğrudan kanun tasarısı sunabilir.

2. TBMM Başkanlığına Sunulması

  • Tasarı veya teklif, TBMM Başkanlığına sunulur ve Kayıt Defterine kaydedilir.

  • Kayıt sonrası tasarı gündeme alınmak üzere ilgili komisyona sevk edilir.

3. Komisyonlarda Görüşülmesi

  • Tasarı, konusuna göre ilgili Meclis komisyonuna gönderilir (ör. Adalet, Sağlık, Maliye Komisyonu).

  • Komisyonun görevleri:

    1. Tasarıyı maddeler halinde incelemek.

    2. Gerekirse uzman görüşü almak.

    3. Tasarı üzerinde değişiklik (değişiklik önergesi) hazırlamak.

    4. Rapor hazırlayarak tasarıyı Genel Kurula sunmak.

4. Genel Kurulda Görüşülmesi

  • Tasarı, TBMM Genel Kurulu’nda üç aşamalı olarak görüşülür:

    1. 1. Tur (Genel Görüşme): Tasarının amacı ve genel çerçevesi tartışılır.

    2. 2. Tur (Madde Madde Görüşme): Tasarının tüm maddeleri tek tek görüşülür, gerekirse değişiklik yapılır.

    3. 3. Tur (Sonuç Görüşmesi ve Oylama): Tasarının tamamı üzerinde son oylama yapılır.

  • Tasarı çoğunluk oyuyla kabul edilirse, kanun metni TBMM’den çıkar.

5. Cumhurbaşkanına Gönderilmesi

  • Kabul edilen kanun metni Cumhurbaşkanına gönderilir.

  • Cumhurbaşkanının yetkileri:

    1. Onaylamak: Kanun Resmî Gazete’de yayımlanır ve yürürlüğe girer.

    2. Veto veya Geri Gönderme: Kanunu gerekçesiyle TBMM’ye iade edebilir. TBMM, kanunu tekrar kabul ederse Cumhurbaşkanının imzası olmadan da kanunlaşabilir.

6. Resmî Gazete’de Yayımlanması

  • Kanun Resmî Gazete’de yayımlandığı tarih itibariyle yürürlüğe girer, belirtilmişse yürürlük tarihi kanunda farklı olabilir.

Özet Akış

  1. Tasarı/teklif hazırlanır

  2. TBMM Başkanlığına sunulur

  3. Komisyonlarda incelenir ve rapor hazırlanır

  4. Genel Kurul’da üç turda görüşülür ve oylanır

  5. Cumhurbaşkanına gönderilir (onay/veto)

  6. Resmî Gazete’de yayımlanır → yürürlük

Photo by Marjhon Obsioma on Unsplash