BİLANÇO NEDİR?

Yazan: tarih:

 

Bilanço Nedir?

Bilanço, bir şirketin veya kurumun belirli bir tarihteki finansal durumunu gösteren bir tablodur. Şirketin varlıklarını, borçlarını ve öz sermayesini detaylı bir şekilde özetler. Bilanço, finansal durumun anlık bir fotoğrafını çeker ve genellikle "aktif" (varlıklar) ve "pasif" (yükümlülükler ve öz sermaye) olmak üzere iki ana bölümden oluşur. Temel denklemi şöyledir:

Varlıklar = Borçlar + Öz Sermaye

  • Varlıklar: Şirketin sahip olduğu nakit, yatırımlar, alacaklar, envanter, maddi ve maddi olmayan varlıklar gibi kalemleri içerir.
  • Borçlar: Şirketin ödeyeceği kısa ve uzun vadeli borçlar, krediler, vergi borçları gibi yükümlülüklerdir.
  • Öz Sermaye: Şirket sahiplerinin veya hissedarların şirketteki payını temsil eder (sermaye, birikmiş kârlar vb.).

Bilanço, şirketin mali sağlığını değerlendirmek için yatırımcılar, analistler ve diğer paydaşlar tarafından kullanılır.

Kimler Bilanço Açıklama Zorunluluğuna Tabidir?

Türkiye'de bilanço açıklama zorunluluğu, şirketlerin türüne ve faaliyet gösterdikleri piyasaya göre değişiklik gösterir:

  1. Halka Açık Şirketler:
    • Borsa İstanbul'da (BİST) işlem gören şirketler, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) düzenlemeleri gereği düzenli olarak bilanço ve diğer finansal raporları açıklamak zorundadır.
    • Bu şirketler, Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) üzerinden finansal raporlarını kamuoyuyla paylaşır.
  2. Büyük Ölçekli Şirketler:
    • Vergi Usul Kanunu ve Türkiye Muhasebe Standartları (TMS/TFRS) kapsamında, belirli büyüklükteki şirketler (örneğin, bağımsız denetime tabi olanlar) bilanço hazırlamak ve yayınlamak zorundadır.
    • Bağımsız denetime tabi olma kriterleri, aktif toplamı, yıllık net satış hasılatı ve çalışan sayısı gibi ölçütlere bağlıdır.
  3. KOBİ'ler ve Küçük İşletmeler:
    • Küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ) genellikle bilanço usulüne göre defter tutar ve vergi beyannameleri için bilanço hazırlar. Ancak, bu bilançolar genellikle kamuoyuyla paylaşılmaz, sadece vergi daireleri ve ilgili kurumlarla paylaşılır.
  4. Diğer Kurumlar:
    • Bankalar, sigorta şirketleri gibi finansal kuruluşlar, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) veya diğer düzenleyici otoriteler tarafından belirlenen kurallara göre bilanço açıklar.
    • Dernekler, vakıflar gibi kar amacı gütmeyen kuruluşlar da belirli durumlarda bilanço hazırlayabilir, ancak bu genellikle kamuoyuyla paylaşılmaz.

Şirketlerin Bilanço Açıklama Dönemleri

Türkiye'de bilanço açıklama dönemleri, genellikle halka açık şirketler için SPK tarafından belirlenen takvime göre düzenlenir. Diğer şirketler için ise vergi mevzuatı ve muhasebe standartları doğrultusunda raporlama yapılır. Genel olarak:

  1. Halka Açık Şirketler için Finansal Raporlama Dönemleri:
    • Çeyreklik Raporlar:
      • 3 aylık (çeyreklik) finansal raporlar genellikle şu dönemlerde açıklanır:
        • 1. Çeyrek (Ocak-Mart): Nisan sonu - Mayıs ortası
        • 2. Çeyrek (Nisan-Haziran): Temmuz sonu - Ağustos ortası
        • 3. Çeyrek (Temmuz-Eylül): Ekim sonu - Kasım ortası
        • 4. Çeyrek (Ekim-Aralık): Ocak sonu - Mart ortası (yıllık raporlarla birlikte)
    • Yıllık Raporlar:
      • Yıl sonu bilançoları, genellikle Şubat-Mart aylarında açıklanır.
      • SPK, halka açık şirketlerin finansal tablolarını KAP üzerinden yayınlamasını zorunlu tutar. 4. çeyrek bilançoları, yıllık raporlarla birlikte konsolide olarak sunulur.
  2. Bağımsız Denetime Tabi Şirketler:
    • Bağımsız denetime tabi şirketler, yıllık bilançolarını genellikle Mart-Nisan aylarında tamamlar ve ilgili kurumlara (vergi dairesi, ticaret sicili vb.) sunar.
    • Çeyreklik raporlama zorunluluğu, denetime tabi olmayan KOBİ'ler için genellikle yoktur.
  3. Vergi Beyannameleri için Bilanço:
    • Vergi Usul Kanunu'na göre bilanço usulüne tabi şirketler, yıllık bilançolarını vergi beyannameleriyle birlikte (genellikle Nisan ayında) vergi dairelerine sunar.
    • Geçici vergi dönemlerinde (3 aylık periyotlarla) de bilanço hazırlanabilir, ancak bu genellikle kamuoyuyla paylaşılmaz.
  4. Özel Durumlar:
    • Bankalar ve finansal kuruluşlar, BDDK düzenlemelerine göre aylık, çeyreklik ve yıllık bazda bilanço açıklar.
    • Uluslararası piyasalarda işlem gören şirketler, Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’na (IFRS) uygun olarak farklı takvimlerde raporlama yapabilir.

Ek Notlar

  • KAP Duyuruları: Halka açık şirketlerin bilanço açıklama tarihleri, KAP üzerinden önceden duyurulur. Yatırımcılar, KAP’ın resmi web sitesinden (kap.org.tr) bu takvimi takip edebilir.
  • Sektörel Farklılıklar: Bazı sektörlerde (örneğin, enerji, inşaat), proje bazlı finansal raporlama nedeniyle bilanço açıklama takvimleri farklılık gösterebilir.
  • Yasal Süreler: SPK’ya göre, çeyreklik finansal raporlar ilgili dönemin bitiminden itibaren 60 gün içinde, yıllık raporlar ise 90 gün içinde açıklanmalıdır.